Port Artur

Jak słyszymy, z różnych stron, zarówno w Moskwie jak i na Dalekim Wschodzie toczą się tajne (czasami trochę mniej tajne) rozmowy rosyjsko japońskie na temat wysp kurylskich. Znajdujemy się zatem w pewnym, raczej końcowym, momencie procesu historycznego, który rozpoczął się dokładnie sto piętnaście lat temu, ósmego lutego 1904 roku, o świcie.

Krótko po północy torpedowce japońskiego trzeciego dywizjonu krążowników admirała Dewy w nocnym ataku wystrzeliły torpedy w kierunku rosyjskich krążowników zakotwiczonych na redzie,  dzierżawionej od Chin, bazy wojenno morskiej w Port Artur.  Trzy rosyjskie pancerniki osiadły na dnie; wojna rosyjsko-japońska 1904-1905, z przytupem, się rozpoczęła.

W drugiej połowie XIX wieku, Chiny, rządzone przez cesarzową Cixi były feudalnym kolosem, bezwolną areną koncertu europejskich mocarstw, które tutaj urządziły sobie arenę do wzajemnego przepychania się pomiędzy sobą w celu intratnego, na granicy rabunku, handlu i testowania własnej siły i znaczenia politycznego. Brytyjczycy, Niemcy, Amerykanie, na morskich obrzeżach Południowo Wschodniej Azji. Rosję, zdecydowanie od północy przesuwającą swe wpływy na Sachalin i brzegi Morza Japońskiego we Władywostoku.

Chiny leżały, niczym zmurszały kolos, i wydawało się, że każdy kto ma tylko jedną, czy ze trzy, kanonierki może sobie z tego truchła urywać po kawałku i po uważaniu. Zachodnie wybrzeża Morza Japońskiego, Półwysep Koreański, były od wieków polem starć i ekspansji pomiędzy Chinami a Japonią. Panowała w tym względzie pewna równowaga pomiędzy oboma krajami, idącymi podobną cywilizacyjną ścieżką, to znaczy, w dziewiętnastym wieku jednakowo technicznie zacofanymi.

To się zmieniło po 1868 roku kiedy wojna Boshin przeorała mentalność i wewnętrzną scenę polityczną Japonii a kraj wszedł na szybką ścieżkę rozwoju w stylu europejskim, także w modnym ówcześnie stylu imperialnym.

W 1894 roku, ku zdumieniu mocarstw europejskich Japonia w niespełna rocznej wojnie z Chinami zagarnęła Koreę a także półwysep Liaodong, ze słynnymi później portami Port Artur i Dalnyj. W 1895 roku Japończycy podyktowali pokój, w wyniku którego Chiny uznały niepodległość Korei (oczywiście pod protektoratem japońskim) i przynależność do Japonii Taiwanu i Półwyspu Liaodong wraz z Port Arturem. Prócz tego oczywiście kontrybucję pieniężną znacznej wysokości.

Rosja, która sama dostrzegła nagle olbrzymie możliwości koreańskie, do spółki z Niemcami i Francją na doczepkę (co nam to przypomina?) wytłumaczyła Japończykom konieczność oddania Chinom Port Artura w zamian za korzyści pieniężne. Japonia jako, w 1895 roku kraj na cywilizacyjnym dorobku, czując się cokolwiek pod ścianą, bowiem wojna, nawet zwycięska pociągnęła za sobą pewne straty, głównie w sprzęcie i okrętach, poszła na tą propozycję, usunęła się z kontynentu bacznie jednak nadal obserwując wszelkie obce poczynania na terenach, które uważała za tradycyjnie jej, cywilizacyjnie i politycznie przynależne.

Rosjanie natychmiast po wycofaniu się Japończyków wydzierżawili od Chin cały półwysep wraz z portami. Mamy rok 1898, ten sam, w którym Brytyjczycy, mocno od osiemdziesięciu lat siedzący w Singapurze, wydzierżawiają Hong Kong zaś USA wygrywa z Hiszpanami wojnę o Filipiny.

Rosja dzierżawi Port Artur na 99 lat i rozbudowuje tam bazę marynarki wojennej. Port Artur staje się główną bazą rosyjskiej floty dalekowschodniej. Statek jest jedynym środkiem transportu i łączności z metropolią; z Petersburga do Port Artur trzeba przepłynąć połowę świata, przez trzy burzliwe oceany. Aby myśleć o dalszej ekspansji trzeba budować kolej. Kolej Wschodnio Chińską, po powstaniu bokserów nie było trudno przekonać cesarzową by udzieliła w Mandżurii odpowiednich, pod linię kolejową, koncesji. Z perspektywy Japońskiej rosyjskie kleszcze zaciskały się na Korei flankowanej od północy przez Władywostok i budowaną właśnie linię transsyberyjską, z drugiej zaś strony przez flotę w Port Arturze zasilaną przez kolej Wschodniochińską inaczej zwaną Mandżurską. Ostatni gwóźdź wbito w podkład kolejowy w 1903 roku, w lutym (praktycznie w styczniu, według starego stylu, 8 lutego to  26 stycznia) 1904 roku głównodowodzący japońską flotą, admirał Togo, wysłał do Port Artura komandora Dewę i jego torpedowce.

Sam na flagowym pancerniku MIKASA, podążył za podwładnym i stanął na redzie rosyjskiej bazy około godziny dziesiątej przed południem. Wywiązała się wymiana ognia, Rosjanie kilka razy trafili w japońskie pancerniki niemniej nieszczęście już się stało. Togo skutecznie zablokował Pierwszą Eskadrę Oceanu Spokojnego w porcie, z którego już nigdy nie wypłynęła. Tego samego dnia, 8 lutego 1904 roku wojska japońskie wylądowały w Czemulpo, pięćdziesiąt kilometrów od Seulu. Lądowanie to odbyło się ze statków, w porcie, na oczach cumującej tam  międzynarodowej eskadry, która nie kiwnęła palcem by temu zapobiec.